Inscriptie over keizer Augustus
Er is ca. 9 v. Chr. een inscriptie gevonden,
[aan het eind van de overvorige eeuw gevonden in Priëne], opgesteld op een
marktplein aldaar. In het Romeinse Rijk werd de eerste invoering van de
Juliaanse Kalender in de Romeinse provincie Asia ingesteld. Daarin vinden we
o.a. de volgende regels over keizer Augustus: „De voorzienigheid heeft ons en
onze nakomelingen Augustus als heiland geschonken die oorlog heeft doen
ophouden en vrede heeft gesticht. De geboortedag van de(ze) god is voor de
wereld het begin van de vreugdetijdingen omtrent (of: dankzij) hem’.
Een jaar of twee, nadat deze
inscriptie was opgesteld, werd ergens in een dorpje in Palestina een joods
jongetje geboren dat al vrij snel na zijn leven als zoon van God zou worden
vereerd en aanbeden.
In het verhaal over de geboorte van dit goddelijk (nl. door God zelf verwekte)
kind zegt een van zijn biografen, Lucas, dat in de nacht dat Hij, Jezus, geboren
werd een engel tot een groepje herders zei (Ev. Lc. 2:10: „‘Ik breng jullie een
tijding van grote vreugde, want vandaag is jullie een heiland geboren’.
En even later zingen engelen daarom over:
„vrede op Aarde (2:14). Hier wordt gewezen op de frappante overeenkomsten in
terminologie en gedachte: de geboorte van een Heiland. Daarmee wil ik niet suggereren dat Lucas voor
zijn woordgebruik van deze of een dergelijke inscriptie afhankelijk zou zijn,
maar wel dat beide teksten een gemeenschappelijke atmosfeer ademen. Niet alleen
keizer Augustus, die de eerste was die de pax Romana stichtte, maar ook zijn
opvolgers worden vaak in identieke of soortgelijke (voor ons gevoel haast
christelijke) termen bezongen, bijv. als heiland/redder der wereld, eveneens
een titel van Jezus in het Nieuwe Testament (bijv. Johannes 4:42).
Nu zal men zeggen: keizer Augustus heeft
inderdaad vrede en politieke rust hersteld, en dat kan men van Jezus van
Nazareth toch niet zeggen. [Maar hierbij ging het om geheel andere dingen] Dat is
zo, en het is juist doordat Jezus voor zijn eigen volk, de Joden, nooit die
politieke bevrijding (nl. van de Romeinse bezetting) en vrede heeft geschapen
die men van een Messias verwachtte, dat de Joden in hem nooit de langverwachte
vredevorst hebben kunnen zien.