Inscriptie over keizer Augustus

Er is ca. 9 v. Chr. een inscriptie gevonden, [aan het eind van de overvorige eeuw gevonden in Priëne], opgesteld op een marktplein aldaar. In het Romeinse Rijk werd de eerste invoering van de Juliaanse Kalender in de Romeinse provincie Asia ingesteld. Daarin vinden we o.a. de volgende regels over keizer Augustus: „De voorzienigheid heeft ons en onze nakomelingen Augustus als heiland geschonken die oorlog heeft doen ophouden en vrede heeft gesticht. De geboortedag van de(ze) god is voor de wereld het begin van de vreugdetijdingen omtrent (of: dankzij) hem’.

Een jaar of twee, nadat deze inscriptie was opgesteld, werd ergens in een dorpje in Palestina een joods jongetje geboren dat al vrij snel na zijn leven als zoon van God zou worden vereerd en aanbeden. In het verhaal over de geboorte van dit goddelijk (nl. door God zelf verwekte) kind zegt een van zijn biografen, Lucas, dat in de nacht dat Hij, Jezus, geboren werd een engel tot een groepje herders zei (Ev. Lc. 2:10: „‘Ik breng jullie een tijding van grote vreugde, want vandaag is jullie een heiland geboren’.

En even later zingen engelen daarom over: „vrede op Aarde (2:14). Hier wordt gewezen op de frappante overeenkomsten in terminologie en gedachte: de geboorte van een Heiland. Daarmee wil ik niet suggereren dat Lucas voor zijn woordgebruik van deze of een dergelijke inscriptie afhankelijk zou zijn, maar wel dat beide teksten een gemeenschappelijke atmosfeer ademen. Niet alleen keizer Augustus, die de eerste was die de pax Romana stichtte, maar ook zijn opvolgers worden vaak in identieke of soortgelijke (voor ons gevoel haast christelijke) termen bezongen, bijv. als heiland/redder der wereld, eveneens een titel van Jezus in het Nieuwe Testament (bijv. Johannes 4:42).

Nu zal men zeggen: keizer Augustus heeft inderdaad vrede en politieke rust hersteld, en dat kan men van Jezus van Nazareth toch niet zeggen. [Maar hierbij ging het om geheel andere dingen] Dat is zo, en het is juist doordat Jezus voor zijn eigen volk, de Joden, nooit die politieke bevrijding (nl. van de Romeinse bezetting) en vrede heeft geschapen die men van een Messias verwachtte, dat de Joden in hem nooit de langverwachte vredevorst hebben kunnen zien.

UpToDate 2024-2025